Ο Covid-19 μας έμαθε να “μένουμε σπίτι” αλλά και να δουλεύουμε, να μαθαίνουμε, να αγοράζουμε και να ψυχαγωγούμαστε online, αποδεικνύοντας πως η ώρα για ψηφιακό μετασχηματισμό και επικοινωνία είναι τώρα.

Αφήνοντας πίσω το 2019, κανείς δεν περίμενε τι θα γινόταν στις αρχές του 2020, όταν το Δεκέμβρη ο κορωνοϊός ξεκίνησε το ταξίδι του. Η μία χώρα μετά την άλλη υποδεχόταν τα κρούσματα και τις δυσάρεστες επιπτώσεις, κι ας ομολογήσουμε πως δεν περιμέναμε να φτάσουν τα πράγματα σε αυτό το σημείο. Η Ιταλία ήρθε και μας ταρακούνησε για τα καλά, με τις λοιπές μεσογειακές χώρες να ακολουθούν, ενώ στη χώρα μας τα πράγματα ευτυχώς πήραν – κατά αναλογία – μια πιο ομαλή τροπή.

Μετά το μούδιασμα των πρώτων ημερών από το ξαφνικό αλλά και αναμενόμενο κλείσιμο των εμπορικών καταστημάτων, αλλά κι εκείνων της εστίασης, οι καταναλωτές, αφού έκαναν τις πρώτες σπασμωδικές κινήσεις (που ας μη βιαστούμε να τους κατηγορήσουμε, γιατί οι απροσδόκητες καταστάσεις τις έχουν στο μενού τους) στράφηκαν στο μοναδικό εργαλείο που τους έφερνε σε άμεση επαφή με τον έξω κόσμο, παρέχοντας τη δυνατότητα αλληλεπίδρασης. God bless the internet.

Η πρωτόγνωρη καραντίνα ήρθε σίγουρα να ταράξει την αγορά. Εικόνες καλοκαιριού 2015 θύμισε το σκηνικό των τηλεοπτικών ειδήσεων, ενώ αρκετοί στράφηκαν σε – μερικές φορές – παρορμητικές άλλοτε στοχευμένες κινήσεις με σκοπό την επιβίωση, τη συντήρηση και κάποιοι ακόμη και την ανάπτυξη των επαγγελματικών τους δραστηριοτήτων. Οι αναγκαστικές αλλαγές στο αγοραστικό τοπίο κι η μετατόπιση πολλών προς το ψηφιακό περιβάλλον έγιναν ήδη αισθητές από τις επιχειρήσεις από τις πρώτες κιόλας μέρες της απομόνωσης. Ένα είναι βέβαιο, η αγορά όπως την ξέραμε θα αργήσει να επανέλθει κι οι ηλεκτρονικές συναλλαγές θα παγιωθούν πλέον και στη χώρα μας.

Τα πρώτα στοιχεία

Ας ρίξουμε όμως μία ματιά στα πρώτα στοιχεία που ήρθαν στην επιφάνεια σχετικά με την αγοραστική συμπεριφορά που είχαμε στη χώρα μας. Όπως ήταν φυσικό, οι πωλήσεις μέσω του Skroutz το διάστημα 9 με 29 Μαρτίου σημείωσαν αύξηση 41% σε σχέση με το Φεβρουάριο του 2020. Εκτός ελληνικών συνόρων, μπορεί η ανάπτυξη του Μαρτίου για το eCommerce να ήταν μεγάλη, αλλά οι αριθμοί τριπλασιάστηκαν για κάθε δείκτη (page views, παραγγελίες, κριτικές και ερωτήσεις) τον Απρίλιο σε σχέση με τον προηγούμενο μήνα. Ταυτόχρονα, ενώ τον Μάρτιο είχαμε μεγαλύτερο page browsing απ’ ό,τι τοποθέτηση παραγγελιών, η τάση αυτή άλλαξε τον Απρίλιο και μετατράπηκε σε αγορές.

Πέρα από τις αυξήσεις στις πωλήσεις, υπάρχουν κι εκείνοι οι κλάδοι που στη διάρκεια της καραντίνας αλλά κι ίσως για κάποιο διάστημα ακόμη, ανθίζουν, βλέποντας από αύξηση στις πωλήσεις τους μέχρι αύξηση της τιμής των εταιρικών μετοχών. Ορισμένες κύριες κατηγορίες ευνοημένων ήταν και είναι οι παρακάτω:

 Οι εταιρίες παραγωγής καθαριστικών, απολυμαντικών και μασκών. Το πιο σημαντικό μέτρο για την αντιμετώπιση του ιού είναι η καθαριότητα των χεριών και επιφανειών, με αποτέλεσμα πολλοί να σπεύσουν να προμηθευτούν τα προϊόντα που θα τους κρατούσαν και κρατούν ασφαλείς.

 Οι φαρμακευτικές εταιρίες που είτε διαθέτουν το τεστ διάγνωσης στην αγορά, είτε δουλεύουν προς την κατεύθυνση της ανάπτυξης φαρμάκων και εμβολίων για την αντιμετώπισή του. 

 Οι εταιρίες διανομής τροφίμων μιας που πλέον αποφεύγουμε τον συγχρωτισμό. Ας μην ξεχνάμε ότι μέσα Μαρτίου βγήκε στην επιφάνεια το πάντρεμα δύο γιγάντων, αυτό του efood και του Σκλαβενίτη για την κατ’ οίκων διανομή προϊόντων του δεύτερου από τον πρώτο αλλά δημιουργήθηκε και το feature της ανέπαφης παράδοσης στις παραγγελίες.

 Τα εργαλεία που βοηθούν την τηλεργασία, την τηλεκπαίδευση κ.ο.κ. Για παράδειγμα, το Zoom παρουσίασε αύξηση χρηστών από 10 εκατομμύρια σε 200 εκατομμύρια από τον Δεκέμβριο του 2019 έως το Μάρτιο του 2020. Για τον ίδιο σκοπό, είχαμε αύξηση στις πωλήσεις είτε επαγγελματικού είτε εκπαιδευτικού εξοπλισμού (υπολογιστές, οθόνες, εκτυπωτές, κλπ).

 Οι εταιρίες παροχής streaming υπηρεσιών, όπως το Netflix. Μάλιστα, είδαν τις ανάγκες σε streaming να αυξάνονται τόσο ώστε να προβούν σε μείωση των δεδομένων που διέθεταν στο δίκτυο με σκοπό να εξυπηρετήσουν τη ζήτηση χωρίς να πέσει το σύστημά τους.

 Οι εταιρίες που παρέχουν διάφορα είδη γυμναστικής και προσωπικής φροντίδας. Λόγω των κλειστών γυμναστηρίων πολλοί στράφηκαν σε online προγράμματα εκγύμνασης από το σπίτι τους, αλλά και σε προσωπικά προγράμματα (personal) μέσω εργαλείων όπως το skype. Αντίστοιχα, οι ξυριστικές μηχανές και τα προϊόντα προσωπικού καλλωπισμού παρουσίασαν άνοδο λόγω του lockdown.

 Οι έμποροι ποδηλάτων αλλά και ηλεκτρικών πατινιών. Σε αντίθεση με τις πωλήσεις αυτοκινήτων που είχαν πτωτική τάση, η ανάγκη για ευέλικτη και “πράσινη” μετακίνηση, για σωματική άσκηση αλλά και η επιθυμία αποφυγής της χρήσης των ΜΜΜ, οδήγησε σε ανοδική πορεία τις πωλήσεις των συγκεκριμένων κατηγοριών.

Το ψηφιακό αύριο

Λαμβάνοντας υπόψη τα παραπάνω αλλά και στοιχεία που φτάνουν καθημερινά στα χέρια μας, καταλήγουμε άμεσα στο ότι η παγκόσμια αγορά όπως την ξέραμε θα αλλάξει. Από τη μία, μπορεί οι ηλεκτρονικές αγορές να έχουν πάρει φωτιά, αλλά έρευνα της Juniper Research έδειξε μείωση στις παγκόσμιες δαπάνες για το ψηφιακό εμπόριο κατά 14% το 2020, ωστόσο οι ειδικοί υποστηρίζουν πως το ηλεκτρονικό εμπόριο θα ανακάμψει και μάλιστα θα φτάσει σε υψηλότερα επίπεδα από αυτά της προ-covid εποχής. Από την άλλη, το localization σε παραγωγή προϊόντων, υπηρεσιών ή στον τουρισμό, η πράσινη ανάπτυξη και υλοποίηση οικολογικών μετασχηματισμών στην καθημερινότητα, οι ρυθμίσεις σε θέματα ψηφιακής διακυβέρνησης και διευκόλυνσης ηλεκτρονικών επικοινωνιών με το Δημόσιο (να μη μείνουμε στην κατάργηση του FAX!) είναι μερικές μόνο από τις χρήσιμες μετατοπίσεις που θα απαιτηθούν στο προσεχές μέλλον, ενώ οι επιχειρήσεις θα χρειαστεί να βάλουν άμεσα ρότα προς ένα ψηφιακό αύριο, αν επιθυμούν να μη χάσουν το τρένο ταχείας κυκλοφορίας.

Συνεπώς, ώρα για:

 Η αγκαλιά του eCommerce τους χωράει όλους.
Η δημιουργία ενός μη παραδοσιακού καναλιού διοχέτευσης των προϊόντων στην αγορά υπήρχε πάντα στις επιλογές, μόνο που τώρα έγινε αναγκαιότητα. Η διανομή μετατρέπεται στο ίσως πιο σημαντικό P του marketing στις μέρες μας, γιατί χωρίς αυτό δεν υπάρχει η πολυπόθητη πώληση. Σύμφωνα με το GR.EC.A., η καταναλωτική δαπάνη αυξήθηκε έως και 171% εβδομαδιαίως, σε σχέση με την ίδια εβδομάδα του 2019, για αγορές προϊόντων από ηλεκτρονικά καταστήματα από Έλληνες τον Απρίλιο. Ακόμη, έρευνα σχετικά με την καταναλωτική συμπεριφορά σε παγκόσμιο επίπεδο έδειξε πως πάνω από το 40% των καταναλωτών θα ψωνίζουν συχνότερα πλέον online. Στην ίδια έρευνα πάνω από το 50% των καταναλωτών απάντησαν πως περιμένουν οι αποστολές των αγαθών να έχουν δωρεάν μεταφορικά, κι ότι η αξιόπιστη και γρήγορη παράδοση έχει πλέον αποκτήσει μέγιστη σημασία στις ηλεκτρονικές αγορές. Όσον αφορά στο τελευταίο, υπήρξε μία δυσαρέσκεια στην εμπειρία μας από τα ηλεκτρονικά καταστήματα κατά την περίοδο του lockdown, κάτι που αποδεικνύει την έλλειψη ετοιμότητας σε μεγάλο μέρος του ηλεκτρονικού μας εμπορίου. Στα ενδιαφέροντα στατιστικά της περιόδου, η 5η θέση της ACS στα google trends όσον αφορά την κατάταξη των αναζητήσεων για τον μήνα Απρίλιο.

 Ψηφιοποίηση των πολιτιστικών αγαθών.
Όταν ξεκινήσαμε να γράφουμε για το digital theatre, δεν φανταζόμασταν τι θα επακολουθούσε. Κι όμως, ήδη από τα τέλη Φεβρουαρίου το Κάρολος Κουν διέθεσε τις παραστάσεις του μέσα από τον ιστότοπό τους έναντι μικρού αντιτίμου, ενώ πλήθος άλλων πήραν την απόφαση να παρέχουν δωρεάν μέσω internet τις παραστάσεις τους στο κοινό. Παράλληλα, ξεπήδησαν νέες πλατφόρμες home entertainment, ακολουθώντας το μοντέλο συνδρομητικών υπηρεσιών τύπου Netflix (βλέπε το σινεφίλ Cinobo), ενώ τα μουσεία αναφερόντουσαν στην επικοινωνία τους συνεχώς σε virtual tours και προχωρούσαν σε ανάρτηση οπτικοακουστικού περιεχομένου online. Ακόμη, δεκάδες συγκροτήματα έκαναν live online συναυλίες στο YouTube ή αναρτούσαν παλαιότερες, διάσημοι DJs παρουσίαζαν τα set τους στα social media και η λίστα συνεχίζεται. Μην βιαστείτε να μας αναφέρετε πως η εμπειρία δεν είναι η ίδια, το γνωρίζουμε. Αλλά η καραντίνα ήθελε καλοπέραση, και κανείς δεν την αρνήθηκε. Ακόμη και τώρα που έχουμε περάσει σε μία νέα φάση, οι ενέργειες αυτές μένουν ως παρακαταθήκη και δείχνουν τον δρόμο για το μέλλον. 

 Google: ο μεγάλος σύμμαχος

Με πλήθος εργαλείων αλλά και τη μεγάλη βάση δεδομένων της, η Google ήταν δίπλα σε χρήστες από την αρχή της επιδημίας παρέχοντας λύσεις και άμεση ενημέρωση, ενώ στις επιχειρήσεις παρείχε στοιχεία και τρόπους ώστε να ενημερώνουν άμεσα το κοινό τους. Η εταιρία της Google προσφέρει δωρεάν την υπηρεσία των Google Shopping Ads στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής, ενώ ανακοίνωσε πως πέρα από τα χρήματα που θα διαθέσει προς οργανισμούς που καταπολεμούν τον ιό, θα διαθέσει και 340 εκατομμύρια δολάρια σε ad credits για μικρομεσαίες επιχειρήσεις που χρησιμοποιούν Google Ads. Η συχνή ενημέρωση με ειδοποιήσεις μέσα από τις πλατφόρμες της και μέσα από newsletters, τα podcasts και τα insights που προσφέρει, την καθιστούν σύμμαχο στην ιχνηλάτηση της αγοράς, και μετέπειτα στη διαμόρφωση των στρατηγικών για κάθε επιχείρηση που θέλει να βρίσκεται μέσα στις εξελίξεις.

  SEO. Σταθερά παρόν
Μία σωστά φτιαγμένη σελίδα από άποψη κώδικα, με τα κατάλληλα keywords και τα σωστά στημένα metadata, με τα ποιοτικά backlinks αλλά και τα ενδιαφέροντα internal links, και φυσικά με πρωτότυπο και χρήσιμο περιεχόμενο, σας ανεβάζει ψηλά στο Έβερεστ. Μιλάμε φυσικά για τις αναζητήσεις της Google (κι όχι μόνο), που τώρα είναι πιο σημαντικό από ποτέ να βγαίνετε στις πρώτες της θέσεις, ειδικά όταν μιλάμε για τοπικό εμπόριο και αγαθά ή υπηρεσίες που δεν βρίσκει κανείς σε σούπερ μάρκετ.

 Αλλαγή στην επικοινωνιακή στρατηγική
Η ευελιξία είναι από τα στοιχεία κλειδιά σε κάθε οργανισμό, ανθρώπινο και μη. Τα μηνύματα αλλά και ο τρόπος επικοινωνίας προς τους καταναλωτές και το αγοραστικό κοινό των επιχειρήσεων πρέπει να αλλάξει και να προσαρμοστεί στα νέα δεδομένα. Όχι στον στόμφο ή στις υπερβολές, αλλά όχι και στην εσωστρέφεια ή την απουσία. Τα διαφημιστικά μηνύματα καλό θα είναι να επιστρέψουν – με σύνεση – στην επίκληση στο συναίσθημα, και να υπάρχει σεβασμός απέναντι σε εκείνους που πιθανόν να έχουν νοσήσει, νοσούν ή έχουν κάποιο συγγενικό πρόσωπο που μπορεί να βιώνει τις δυσάρεστες συνέπειες της πανδημίας. Το κοινωνικό πρόσωπο της εταιρίας χρειάζεται να πρωτοστατεί, και η επικοινωνία να περιέχει χρήσιμα, ειλικρινή και ωφέλιμα μηνύματα προς το κοινό στο οποίο απευθύνεται. Βρείτε την ευκαιρία να δείξετε αλληλεγγύη στους κλάδους που πλήττονται αλλά και στους ανθρώπους που μπορεί να αγωνίζονται κάθε μέρα. Και φυσικά αναγνωρίστε την προσπάθεια που κάνουν οι δικοί σας εργαζόμενοι και συνεργάτες προς μία ομαλή λειτουργία της δική σας επιχείρησης.

 Social media. Πώς θα περνούσε η ώρα χωρίς αυτά.

Αν αφήσουμε στην άκρη την ούτως ή άλλως ανοδική πορεία τους, τα social media πήραν φωτιά τις μέρες της καραντίνας. Σύμφωνα με το Statista, η χρήση τους αυξήθηκε μόνο το Μάρτιο κατά 21% και παρατηρήθηκε ακόμη αύξηση στην παραγωγή video με στόχο την ανάρτηση τους σε αυτά. Παραδεχτείτε το κι εσείς επιτέλους, κατεβάσατε το TikTok κι αφιερώσατε πολλές ώρες για να βγάλετε κι εσείς βίντεο με δολοφονικές ατάκες της αγαπημένης Χρύσας Ρώπα ή με το αγαπημένο σας ζωάκι. Τα ψηφιακά κανάλια είναι πλέον ζωτικό κομμάτι της στρατηγικής των εταιριών, η απουσία σε σημαντικές περιόδους όπως αυτή που βιώνουμε μπορεί να αποδειχθεί κρίσιμη για την εικόνα τους, τη σχέση τους με το κοινό τους, και συνεπώς τη μετέπειτα εξέλιξη των συγκεκριμένων εταιριών.

Κλείνοντας, η σύνεση και η ψυχραιμία είναι οι καλύτεροι σύμμαχοι απέναντι στη νέα πραγματικότητα, σε επαγγελματικό αλλά και προσωπικό επίπεδο. Το internet και η τεχνολογία είναι εδώ, κι όλοι μαζί θα χρειαστεί να βρούμε το δρόμο για μια αρμονική μετάβαση στη νέα εποχή. 

Πηγές: Skroutz, Bazaarvoice, Sepe, CNBC, Forbes, Juniper Research, GR.EC.A., GlobalWebIndex, Statista, Social Media Platforms, Google.