Η Υπερψηφιοποίηση Της Καθημερινότητας

Η αυξανόμενη ψηφιοποίηση της καθημερινής ζωής συνοδεύεται από πολλαπλά οφέλη, μα συνάμα γεννά και προκλήσεις. 

Η τεχνολογική επανάσταση προσφέρει πρόσβαση σε απεριόριστη πληροφόρηση, με ταχύτητα και με ευκολία, βελτιώνει τις επικοινωνίες μας και την ποιότητα της ζωής μας, ενώ αυξάνει την παραγωγικότητα και φέρνει καινοτομία. Παράλληλα όμως περιπλέκει κάποιες διαδικασίες, εξαιρεί ομάδες μη εξοικειωμένες με την τεχνολογία, ενώ ενδέχεται να επιδρά και στις διαπροσωπικές σχέσεις.

Πόσα QR Codes σκανάρατε σήμερα;

Πολλές υπηρεσίες απαιτούν πλέον να σκανάρουμε ένα QR Code, ώστε: 

• Να δούμε το μενού ενός εστιατορίου, συνήθως από το κινητό μας. Η μέθοδος αυτή καθιερώθηκε την εποχή της πανδημίας ως μέτρο προστασίας, μα παρέμεινε,  και έτσι παραγγέλνουμε από τη μικρή οθόνη του κινητού μας χωρίς να σκύβουμε ως παρέα πάνω από έναν καλαίσθητο κατάλογο.
• Και μετά το γεύμα, ευγενικά μας προτρέπουν να σκανάρουμε ένα QR Code ώστε να αξιολογήσουμε την εμπειρία μας.
• Περιμένουμε να περάσουμε την πύλη του αεροδρομίου, μιας συναυλίας ή θεατρικής παράστασης, έχοντας το κινητό μας αναγκαστικά -πλήρως!- φορτισμένο στο χέρι και με  το αντίστοιχο δελτίο εισόδου στο email ή στο ψηφιακό πορτοφόλι έτοιμο, προς αποφυγή δυσαρέσκειας από την ουρά.
• Τα QR δεν σταματούν ποτέ και κάθε λεπτό 8 τέτοιοι νέοι κώδικες παράγονται παγκοσμίως και αντικαθιστούν τις επαγγελματικές κάρτες, τα κουπόνια, τις πληροφορίες προϊόντων, τη σύνδεση στο wifi, τις πληροφορίες ενός έργου τέχνης κλπ.
  

Περισσότερες περιπτώσεις υπερψηφιοποίησης

Στα φαρμακεία της Ελλάδας εφαρμόστηκε από τη μία στιγμή στην άλλη η άυλη συνταγογράφηση, παρόλο που ο φαρμακοποιός συνεχίζει να εκτυπώνει και να κολλάει το κουπόνι. Η δήλωση φόρου εισοδήματος γίνεται αποκλειστικά ψηφιακά, οι συναλλαγές γίνονται με το Wallet ή η εξυπηρέτηση με οργανισμούς όπως οι τράπεζες έχει κατά βάση αλλάξει, φωνάζωντας συχνά με έκδηλο εκνευρισμό στο ακουστικό του κινητού μας: “ΕΚΠΡΟΣΩΠΟΣ!”

Εάν αντιμετωπίσει κάποιο πρόβλημα ο server της google, ή εάν κάποια μέρα καταστραφεί, θα χάσουμε τη δυνατότητα επικοινωνίας μέσω του gmail, μαζί ίσως και τις φωτογραφίες και τα έγγραφά μας, που φυλάμε στο drive, τα μέρη που θέλαμε να επισκεφθούμε από τις αποθηκευμένες τοποθεσίες στο google maps.

Μια μελέτη περίπτωσης αποτέλεσε το παγκόσμιο τεχνολογικό blackout της Microsoft, που βύθισε στο σκοτάδι τα υπολογιστικά συστήματα ολόκληρου σχεδόν του πλανήτη, επηρεάζοντας οκτώμισι εκατομμύρια χρήστες, όπως αεροπορικές εταιρείες, τράπεζες, τηλεπικοινωνίες, νοσοκομεία, αλλά και μικρότερες εταιρείες και ιδιώτες.

Τα οφέλη της τεχνολογίας
Δεν τίθεται θέμα αμφισβήτησης της συνεχούς εξέλιξης της τεχνολογίας και της ψηφιοποίησης, καθώς και των θετικών προεκτάσεών τους στη ζωή μας, καθημερινά συμβαίνουν απίστευτες εξελίξεις. Μπορεί να μας σώσει τη  ζωή έως και να μας εκπαιδεύσει, να μας ψυχαγωγήσει αλλά και να μας ταξιδέψει. Οι πόλεις και το σπίτι μας χαρακτηρίζονται έξυπνα, η επεξεργασία μεγαλύτερων όγκων δεδομένων πραγματοποιείται ταχύτατα και πιο ουσιαστικά, ενώ από φέτος το ΑΙ άλλαξε σημαντικά την ρουτίνα μας (περισσότερα σχετικά με την τεχνητή νοημοσύνη, στο 3ο τεύχος The Astralón Times).

Σε ό,τι αφορά τη δική μας μικρο-καθημερινότητα, ας συμφωνήσουμε όλοι πως θα ήταν μάλλον προτιμότερο εάν η συνεισφορά του AI επεκτείνονταν σε εργασίες που πιθανώς θ’ αποφεύγαμε, αντί των δημιουργικών διεργασιών στις οποίες κάνει έντονη είσοδο. Θα μπορούσε πχ να βοηθάει περισσότερο στις δουλειές του σπιτιού και στις λεγόμενες αγγαρείες, αφήνοντας έτσι για εμάς τη χαρά του creativity.

Οι προκλήσεις της ψηφιοποίησης και οι ομάδες που αποκλείονται

Τα πράγματα δεν είναι όλα ρόδινα και θεάρεστα, ας είμαστε ειλικρινείς. Πέρα από τις ηθικές προκλήσεις της τεχνητής νοημοσύνης είναι γεγονός, πως στις απλές περιπτώσεις, που αναφέρθηκαν πιο πάνω, δεν έχει υπάρξει ειδική πρόβλεψη για ομάδες ανθρώπων όπως οι ηλικιωμένοι, άτομα με ιδιαίτερες ανάγκες προσβασιμότητας, ή σε ορισμένες περιπτώσεις τα παιδιά. Οι μεγαλύτεροι άνθρωποι συχνά χαρακτηρίζονται από τεχνοφοβία και άγχος διατήρησης της επαφής με τις εξελίξεις, εξαρτώνται από νεότερους ή επαγγελματίες για απλές πολλές φορές διαδικασίες, ενώ η έλλειψη γνώσεων και σωστής ενημέρωσης εγκυμονούν τον κίνδυνο εξαπάτησης. Η ωφέλεια της καθημερινής ψηφιοποίησης δεν είναι δίκαια μοιρασμένη στο σύνολο του πληθυσμού, παρόλο που γίνονται αρκετές προσπάθειες εξισορρόπησης.

Κοιτώντας ακόμη πιο γενικά, το 1/3 του παγκόσμιου πληθυσμού δεν είναι ακόμη συνδεδεμένο στο διαδίκτυο, ενώ το 31% δεν έχει smartphone. Και στη Ευρώπη τουλάχιστον, οι καινοτομίες στο χώρο της υγείας είναι μάλλον περισσότερο διαθέσιμες στους “έχοντες”.

Ενώ, να μην λησμονούμε και τις ομάδες ανθρώπων που αυτοβούλως ζητούν να εξαιρεθούν από αυτό το τεχνολογικό άλμα, χρήστες που επιδιώκουν δηλαδή να περιορίσουν τον χρόνο που περνούν στις οθόνες και στα τεχνολογικά gadget, ενισχύοντας έτσι τις διαπροσωπικές τους σχέσεις, αλλά και την επαφή τους με το πιο φυσικό τρόπο ζωής.

Πότε χρειαζόμαστε την ψηφιοποίηση;

Τα κύρια κριτήρια που η ψηφιοποίηση της καθημερινότητας θα πρέπει να πληροί είναι η ευκολία, η ταχύτητα, η ασφάλεια, η εμπειρία του χρήστη και η μείωση του κόστους. Αξιολογώντας τα εργαλεία και τις διαδικασίες με βάση τους παραπάνω παράγοντες διατηρούμε το δικαίωμα να επιλέξουμε εάν θα εφαρμόσουμε ή εάν θα χρησιμοποιήσουμε την ψηφιακή λύση που μας προτείνεται. 

Κατά την ανάπτυξη μιας ψηφιακής διαδικασίας, προτεραιότητα παραμένει η χρησιμότητά της και η εμπειρία κάθε ανθρώπου. Οι αλγόριθμοι εξελίσσονται, και είναι σημαντικό να προσφέρουν ουσιαστική αξία στο χρήστη. Ιδανικά, οι εφαρμογές θα είναι πράγματι έξυπνες εφόσον έχουν τη δυνατότητα να καθοδηγούν και να εκπαιδεύουν το χρήστη ώστε να τις χρησιμοποιεί, να διευκολύνουν και να βελτιώνουν την καθημερινότητα και σε καμία περίπτωση να την επιβαρύνουν.

Τι απαιτεί η ουσιαστική διείσδυση της ψηφιοποίησης;

• Δομικές αλλαγές και επιστημονική μελέτη
• Εκπαιδευτικά προγράμματα για τους ηλικιωμένους και τις κοινωνικές ομάδες που “αποκλείονται” 
• Ξεκάθαρο πλεονέκτημα από την χρήση ψηφιακών μέσων
• Κανονισμούς για την προστασία των προσωπικών δεδομένων. 

Και δεν χρειάζεται να γίνεται επανασχεδιασμός στα πάντα απλά και μόνο για να συμβεί. Θα πρέπει να κρίνεται εξαρχής εάν είναι χρήσιμη η ίδια η υπηρεσία χωρίς να γίνεται προσπάθεια ψηφιοποίησης της. Ακόμη, ενισχύεται η ανάγκη για επαγρύπνηση και προληπτικά μέτρα, ανθεκτικότητα και προσαρμοστικότητα, ώστε να είμαστε πάντοτε στην καλύτερη θέση να αντιμετωπίσουμε τυχόν μελλοντικές αναταράξεις, που δεν προβλέφθηκαν αρχικώς.

Έως ότου φτάσουμε σε αυτό το σημείο και το ιδεατό balance λοιπόν, μήπως να συνεχίσουμε να κουβαλάμε – που και που – και κανένα χαρτί & μολύβι ή καμιά εφημερίδα;